همزمان با پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری، نگرانی اعضای اوپک پلاس و تولیدکنندگان نیز شدت گرفت. هر چند در نگاه اول به نظر می‌رسد این نگرانی به وعده‌های بایدن مبنی بر بازگشت به برجام و احتمال افزایش تولید و فروش نفت ایران و ونزوئلا باز می‌گردد اما در واقع به دلیل از بین رفتن اهرم فشار برای اجبار به همکاری کشورهای عربستان و روسیه است. تا پیش از بایدن، ترامپ بارها از گزینه‌های مختلف اعم از تهدید به قطع همکاری نظامی و تسلیحاتی عربستان را وادار به کاهش تولید برای افزایش قیمت نفت کرد، اما سیاست بایدن با ترامپ درخصوص بازار انرژی کاملا متفاوت است. رییس‌جمهور منتخب امریکا بر حفظ محیط‌زیست و گذار به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر تاکید دارد. به باور کارشناسان این سیاست می‌تواند زمینه‌ساز کاهش روزانه حدود دو میلیون بشکه‌ای نفت امریکا در سال 2021 شود. این همان چیزی است که می‌تواند رویای تولیدکنندگان نفت امریکا برای ماندن در جایگاه تولیدکننده بزرگ دنیا را بر باد دهد. هر چند حضور امریکا در صدر تولیدکنندگان بزرگ نفت در دنیا نیز در سایه کاهش نفت تولیدی اوپک برای افزایش قیمت‌ها محقق شده بود. با وجود اینکه هنوز مراسم تحلیف بایدن برگزار نشده اما بازار نفت نسبت به سیاست‌های اعلامی او در کارزار انتخاباتی‌اش واکنش نشان داد تا قیمت هر بشکه نفت به زیر 40 دلار برسد. بایدن اولویت اولش را مهار کرونا و به حداقل رساندن آسیب‌های آن عنوان کرده است. از سوی دیگر گذار به انرژی‌های پاک و حضور ایران و ونزوئلا در بازار انرژی نیز یک شبه صورت نمی‌گیرد بنابراین به نظر نمی‌رسد حداقل تا 6 ماه آینده تغییر جدی در میزان عرضه و قیمت نفت رخ دهد.

احتمال افزایش بشکه‌های روانه شده به سمت بازار
بایدن در کارزار انتخاباتی خود بارها بر بازگشت به برجام تاکید کرد. همین امر باعث شد بسیاری از کارشناسان انرژی پیش‌بینی کنند پس از روی کار آمدن بایدن، روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت ایران نیز به بازار راه پیدا کند. پیش از انتخابات امریکا یکی از منابع آگاه در اوپک به رویترز گفته بود که در صورت ورود بایدن به کاخ سفید، تحریم‌های ایران مورد بازنگری قرار می‌گیرد که این امر احتمالات حضور ایران در بازارهای انرژی را بیشتر می‌کند. این امر گرچه می‌تواند توازن مثبت در اوپک ایجاد کند و سهم کشورهای تحریم شده را نیز به پیش از تحریم‌ها باز گرداند، اما تقریبا به ضرر همه کشورهاست، چراکه مازاد عرضه را بیشتر می‌کند و توافق اوپک که تا 2022 موضوعیت دارد را به خطر می‌اندازد. در این راستا محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک گفته بود «تقاضا ضعیف بوده و این گروه برای جلوگیری از فروپاشی دوباره قیمت‌ها اقدام خواهد کرد.» این درحالی است که گزارش‌های داخلی اوپک نیز نشان می‌دهد که به دلیل موج‌های دوم و سوم همه‌گیری کرونا در برخی کشورهای آسیایی، امریکایی و اروپایی و احتمال تشدید تدابیر برای قرنطینه شهرها، ریسک مازاد عرضه جدید نیز ایجاد شده است. نکته دیگر درخصوص بازار نفت، عکس‌العمل ابهام‌آلود آن به انتخابات است. از روز پنجشنبه که نامزد دموکرات از رقیب خود پیش افتاد، قیمت نفت نیز افت و خیز داشت و به صورت مارپیچ رو به پایین حرکت می‌کرد. هر چند تا زمان نگارش این گزارش (ساعت 17) به 39 دلار و 35 سنت کاهش یافت و با وجود بسته بودن بازارهای جهانی در روز گذشته در همان قیمت باقی ماند. کارشناسان عمده دلیل رفتار این بازار را به دلیل نامعلوم بودن سیاست‌های بایدن برای بازار نفت می‌دانند. هر چند در میان مدت و به دلیل افزایش اطمینان از آینده اقتصادی و روی کار آمدن رییس‌جمهوری که می‌تواند به منازعاتی مانند جنگ تجاری با چین خاتمه دهد، قیمت‌ها افزایش می‌یابند. با این وجود تصمیم‌گیری درخصوص بازار نفت به بعد از روی کار آمدن رییس‌جمهور منتخب امریکا و مشاهده نتیجه اولیه قرنطینه‌ها در کشورهای آلمان، فرانسه و انگلیس موکول شده است. اما آنچه از روند بازارها مشاهده می‌شود، قوت گرفتن احتمال تمدید کاهش تولید نفت است. 

تاثیر بایدن بر اوپک
شاید پر بیراه نباشد که قیمت‌های پیش از انتخابات امریکا را مدیون دخالت‌ها و ممارست‌های ترامپ برای راضی کردن عربستان به امضای قرارداد کاهش تولید با روسیه دانست. ترامپ خود را «ناجی بازار نفت» می‌دانست که با تحت فشار گذاشتن عربستان، از کاهش شدیدتر قیمت‌ها جلوگیری کرد. البته سیاست ترامپ در بازار نفت محدود به اهرم فشار برای کاهش تولید در سال گذشته نبود، بلکه «عدم نیاز به نفت خاورمیانه» همواره یکی از سیاست‌های او بود. هر چند به نظر می‌رسد با ورود بایدن به کاخ سفید این سیاست دستخوش تغییرات اساسی شود. با وجود اینکه بایدن نقطه نظر مشخصی برای نفت امریکا نداشته و بیشتر بر گذار از سوخت فسیلی به انرژی پاک تاکید کرده، به نظر می‌رسد در مدت حضورش در کاخ سفید نقش امریکا در بازار نفت کاهش یابد و عمده تولید نفت نیز در داخل مصرف شود. از این رو روابط او با عمده تولیدکنندگان نفت جهان، روسیه و عربستان نیز دچار تغییر و دگرگونی شود. حضور بایدن در کاخ سفید می‌تواند اوپک پلاس را برای رسیدن به توافق در برهه‌های حساس دچار مشکل کند. کمااینکه در سال گذشته توییت‌های او بود که قیمت نفت را تغییر می‌داد و درنهایت تهدید عربستان به قطع همکاری در زمینه نظامی و تسلیحاتی سبب امضای قرارداد کاهش تولید با کشورهای غیرعضو اوپک به رهبری روسیه شد. انگیزه ترامپ برای تمام دخالت‌ها یا تهدیدها جلوگیری از ورشکستگی صنعت نفت شیل بود. او حتی از پیمان‌های زیست‌محیطی نیز خارج شد.

اوپک همچنان یک کارتل مهم است
«روسیه بزرگ‌ترین تهدید جهانی است» و «بازبینی روابط امریکا با عربستان» سخنان بایدن در کارزار انتخاباتی‌اش است. هر چند کارشناسان انرژی معتقدند این صحبت‌ها نمی‌تواند یک اتحاد چند ساله که به دلیل منافع شکل گرفته بود را از بین ببرد. شکیب خلیل، وزیر نفت الجزایر که سابقه ریاست در اوپک را نیز دارد، معتقد است انتخاب بایدن می‌تواند عقلانیت را بر بازار نفت و روابطش با دو کشور مهم تولیدکننده نفت، حاکم کند. هر چند او روابط نزدیکی با حاکم عربستان و البته رییس‌جمهور روسیه نخواهد داشت. البته به نظر نمی‌رسد کاملا اوپک را رها کند، چراکه می‌داند بخش زیادی از تغییرات قیمتی در بازار نفت مرهون تلاش اوپک برای افزایش یا کاهش تولید است. از سوی دیگر کاهش درآمدهای نفتی نیز کسری بودجه امریکا را تشدید می‌کند. براساس گفته‌های تحلیلگران اقتصادی امریکا، کاهش تولید باعث کسری بودجه و سرانجام خالی شدن سریع انبارهای نفتی می‌شود.

منبع: اعتماد