اتحادیه اروپا و آمریکا در همان ابتدا از تحریم گسترده روسیه گفتند و یکی از شدیدترین مجازات‌های در نظر گرفته شده در بسته تحریمی غرب علیه مسکو، قطع ارتباط سیستم بانکی روسیه با شبکه جهانی سوئیفت بود که قرار بود با این تحریم دسترسی بانک های روسی به شبکه جهانی بانکداری مسدود شود اما اعمال آن به دلیل مخالفت برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا فعلا منتفی شده است. آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان قطع دسترسی روسیه به سیستم خدمات سوئیفت (شبکه الکترونیکی انتقال پول بین بانک‌ها) را رد کرد. جالب آن که او درباره علت مخالفت آلمان با این تحریم گفته: «خسارت جانبی تعلیق روسیه از سوئیفت بسیار زیاد است و واردات گاز، نفت و زغال سنگ آلمان به آسانی قابل پرداخت نخواهد بود.» هر چند گاز و انرژی اهرم های فشار روسیه بر اروپا به حساب می آیند و اما اقتصاد روسیه هم در این جنگ اقتصادی با مشکلاتی مواجه خواهد شد. در این میان انرژی تنها مولفه تاثیر گذار در سرنوشت این جنگ نیست و طیفی از موضوعات و محصولات  دیگری نیز از این جنگ متاثر می شوند که شاید حتی در معادلات این نبرد تاثیرگذار باشند.در این گزارش  به این موضوع پرداخته ایم.

وابستگی اروپا به گاز روسیه
تحلیل گران معتقدند وابستگی شدید کشورهای اروپایی به نفت و گاز وارداتی از روسیه یکی از دلایل  انفعال این کشورها در برابر حمله روسیه به اوکراین بوده است. آمار آژانس همکاری رگولاتورهای انرژی اتحادیه اروپا هم نشان می دهد که 13 کشور اروپایی برای تامین 6 تا 100 درصد گاز مورد نیاز خود به روسیه متکی هستند تا جایی که سه کشور مقدونیه شمالی، بوسنی و هرزگوین و مولداوی 100 درصد گاز مورد نیاز خود را از روسیه وارد می کنند و این رقم برای فنلاند 94 درصد و لتونی 93 درصد است. آلمان هم 49 درصد و فرانسه 24 درصد از گاز مورد نیاز خود را از روسیه وارد می کنند. همچنین روسیه روزانه 5.2 میلیون بشکه نفت صادر می کند و جنگ باعث شد قیمت نفت به بالای 100 دلار هم برسد.
با این حال اقتصاد آنلاین در گزارشی نوشته است که برخی از کشورها برای کاهش وابستگی به گاز روسیه گزینه‌های دیگری نیز مطرح می‌کنند به طوری که آلمان، بزرگ ترین مصرف کننده گاز روسیه، می‌تواند از نروژ، هلند، بریتانیا و دانمارک از طریق خطوط لوله گاز وارد کند. کشورهای جنوب اروپا نیز می‌توانند گاز آذربایجان را از طریق خط لوله ترانس آدریاتیک به ایتالیا و خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی از طریق ترکیه دریافت کنند. حتی تحلیل گران می‌گویند که «گاز بالشتکی» که در انبارهای زیرزمینی برای حفظ سطح فشار نگهداری می‌شود، از نظر تئوری می‌تواند در مواقع اضطراری استفاده شود. اگر این اتفاق بیفتد یکی از برگ های برنده روسیه از کار می افتد و از آن جایی که بخش عمده ای از درآمد روسیه از فروش گاز به دست می آید با حذف آن کشور روسیه دچار مشکلات تورمی و ... می شود. در عین حال خیلی از کارشناسان معتقدند جایگزینی سریع و کارآمد روسیه برای تامین انرژی اروپا کاری دشوار است.

گندم و نهاده های دامی
همین ابتدا بد نیست بدانید روسیه بزرگ ‌ترین صادرکننده گندم در جهان است و این کشور  به همراه اوکراین تقریباً 29 درصد از بازار جهانی صادرات گندم را به خود اختصاص می‌دهند. مسکو با در نظر گرفتن مزیت نسبی خود در تولید گندم، طی مدت کوتاهی از 10 کشور صادرکننده اول به بزرگ ترین تولید کننده و صادرکننده گندم تبدیل شده است. این کشور به تنهایی 86 میلیون تن گندم در سال و اوکراین هم حدود 29 میلیون تن گندم تولید می کند. مصر بزرگ ترین وارد کننده گندم جهان، حداقل 70 درصد گندم خود را از روسیه و اوکراین وارد می‌کند. 50 درصد از صادرات گندم اوکراین به خاورمیانه و شمال آفریقا می‌رود، همچنین وابستگی ترکیه به گندم روسیه و اوکراین 78 درصد است. کشور ما نیز در خصوص نهاده های دامی و گندم متکی به واردات است. روزنامه ایران به نقل از شرکت بازرگانی دولتی اعلام کرده است که از ابتدای سال ثبت سفارش 9 میلیون تن گندم صورت گرفته است که 6.2 میلیون تن آن وارد شده و در روزها و ماه‌های آینده هم شاهد واردات 2.8 میلیون تن گندم خواهیم بود. اما بیشترین واردات گندم کشورمان از روسیه، قزاقستان و اوکراین بوده است. بازرس اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور دیروز در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا درباره تاثیر جنگ اوکراین بر نهاده های دام و طیور گفته: «ذرت مورد نیاز ایران تاکنون از کشورهای برزیل، روسیه، اوکراین و رومانی تامین می‌شده، اما با توجه به جنگ میان دو کشور از چهار کشور و این که هم اکنون فصل برداشت ذرت در برزیل نیست، ایران بدون تردید با چالش و کمبود نهاده ذرت در ماه آینده مواجه خواهد شد.» با این وضعیت به نظر می رسد در روزهای آینده شاهد  التهاب قیمتی در بازار نهاد ه های دامی و به تبع آن گرانی گوشت قرمز، سفید و تخم مرغ خواهیم بود.همچنین   به گفته تحلیل گران ،جنگ طولانی‌ مدت در اوکراین باعث کمبود نان [به علاوه افزایش قیمت مصرف ‌کننده] خواهد شد. قیمت گندم و ذرت از قبل افزایش پیدا کرده بود و با شروع جنگ این وضعیت می‌تواند حالت بدتری نیز به خود بگیرد.
فلزات و مواد خام
 روسیه حدود 10 درصد از ذخایر مس جهان را در اختیار دارد  و از تولیدکنندگان عمده نیکل و پلاتین است. نیکل، یک ماده خام کلیدی است که در باتری ‌های وسایل نقلیه الکتریکی استفاده می شود و مس هم که به طور گسترده به عنوان عاملی اقتصادی شناخته می‌شود، به صورت روزافزونی در تولیدات لوازم الکترونیکی و ساخت خانه‌ها کاربرد دارد. به همین دلیل تحریم روسیه می تواند در تامین مواد اولیه  ودر نهایت رشد اقتصادی کشورها تاثیر گذار باشد.
تبعات اقتصادی برای روسیه
این نبرد به رغم داشتن اهرم های فشار، برای روسیه بدون آسیب نخواهد بود. به گفته جو بایدن، دولت ایالات متحده قصد دارد در صورت حمله روسیه به اوکراین، تحریم‌های سختی را علیه این کشور اعمال کند. از جمله تحریم‌های احتمالی، تحریم خط لوله نورد استریم و برخی اشخاص دولتی روسیه است. این تحریم‌ها در شرایط اقتصادی کنونی روسیه می‌تواند اقتصاد این کشور را تحت تأثیر قرار دهد.  همچنین این احتمال وجود دارد که آمریکا تحریم‌های بسیار سخت‌تری به سبک هوآوی علیه شرکت‌های فناوری روسی اعمال و دسترسی آن‌ها به نیمه ‌رساناها و نرم‌افزارهای پیشرفته را محدود کند ،همچنین این تحریم ها باعث کاهش سرمایه گذاری خارجی در این کشور خواهد بود. در مجموع به نظر می رسد عوامل و وابستگی های اقتصادی در جنگ اوکراین نقش جدی تری نسبت به برخی دیگر از جنگ داشته باشد حال باید منتظر ماند و دید این عوامل تا چه حد مسیر این جنگ را تعیین خواهد کرد.

منبع: خراسان