به نقل از مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST)، وبینار سراسری سردبیران و مدیران مسئول نشریات علمی توسط حوزه معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری برگزار شد.

دکتر محسن شریفی مدیرکل دفتر برنامه ریزی و سیاستگذاری امور پژوهشی و دبیر کمیسیون نشریات علمی وزارت علوم گفت: کمیسیون نشریات وزارت علوم که در حال حاضر بالغ بر 1300 نشریه علمی کشور را مدیریت می‌کند، نظارت، ارزیابی و تدوین سیاست‌ها و چارچوب‌های نشریات را انجام می‌دهد.

وی افزود: کمیسیون نشریات علمی، ساماندهی و ارتقای کیفیت نشریات علمی را از طریق هدفمندسازی توسعه کمی نشریات علمی با رویکرد پایش عملکرد به جای صدور مجوز علمی، ارتقای کیفیت محتوای نشریات علمی و ایجاد ساز وکار ارزیابی، ایجاد نشریات داخلی با رویکرد بین المللی شدن و حضور در نمایه‌ های معتبر و همچنین تشویق و حمایت مالی از نشریات انجام می‌دهد.

در ادامه، دکتر غلامحسین رحیمی معاون پژوهشی وزارت علوم اظهار داشت: نشریات علمی در نظام علمی کشور جایگاهی ویژه دارد. اولین اثربخشی آن در آئین نامه ارتقا، سپس دوره‌های تحصیلات تکمیلی و همچنین نقش بی بدیل آن در انعکاس نتایج حاصل از فعالیت‌های علمی کشور مشاهده می‌شود.

وی افزود: نشریات در سطح دنیا اهمیت بسیاری دارد و یکی از مهمترین عواملی است که باعث امتیاز گذاری و امتیاز دهی و رتبه بندی علمی کشورهای دنیا شده است که بر همین اساس، سازمان‌های بزرگ بین المللی تأسیس شده اند و از بازار آن بهره می‌برند.

رحیمی ادامه داد: هدف اصلی توسعه کمی و کیفی نشریات است. از بعد کمی هر مجموعه‌ای که حائز شرایط بود، آمادگی بررسی انتشار مجله آنها را داریم. در بعد کیفیت چون نشریات درجه بندی می‌شوند، این خود عاملی برای ارتقای کیفی نشریه به درجات بالاتر است که در این زمینه به شدت باید کوشید تا کیفیت نشریات بالاتر برود.

وی افزود: نکته‌ای که بر انجام آن تاکید دارم این است که تمام نشریات علمی که کیفیت علمی خوبی دارند و امکان نمایه شدن در بسترهای بین المللی را دارند باید در این زمینه اقدام کنند.

معاون پژوهشی وزارت علوم تاکید کرد: سلامت اخلاقی مجلات بسیار حائز اهمیت است و ایجاد چنین فضای سالم علمی در کشور باید در سطح بین المللی نیز منعکس شود. در داوری‌ها باید به این نکات توجه شود که کپی برداری یا ترجمه مقالات سایرین انجام نشده باشد که البته شورای اخلاق در پژوهش در وزارتخانه به همین منظور تشکیل شده است و این امور را بررسی می‌کند.

وی گفت: باید بستر توسعه مقالات و مجلات علمی – ترویجی را گسترش دهیم چرا که آنها حلقه ای هستند که محیط علمی اجتماعی را کامل می‌کنند.

در ادامه این وبینار، دکتر محمدجواد دهقانی رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: آئین‌نامه ارزیابی نشریات به منظور سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای ارتقای کیفی نشریات علمی و نظارت بر عملکرد و اعتبار علمی آنها تدوین شده است و جهت تسهیل در انجام امور نشریات و اجرای سیاست‌های دولت مبنی بر تمرکز زدائی از تاریخ 9 اردیبهشت 98 آئین نامه جدید تدوین و جایگزین آئین نامه تعیین اعتبار علمی نشریات، مصوب سال 8 بهمن 90 شد.

وی افزود: بر این اساس، از این پس به جای صدور گواهی اعتبار علمی برای نشریات، رتبه نشریه در ارزیابی‌ها بعنوان «اعتبار علمی نشریه» قلمداد می‌شود. همچنین از تاریخ ابلاغ، به جای دسته‌بندی نشریات به صورت علمی- پژوهشی یا علمی- ترویجی، تمامی نشریات مشمول آئین نامه تحت عنوان یکسان «نشریه علمی» شناخته می‌شوند.

دهقانی اظهار داشت: ارزیابی بخش جدایی ناپذیری از نظام علمی بوده و با توجه به اهمیت جایگاه نشریات در عصر جهانی شدن، لزوم انجام ارزیابی کمی و کیفی وبگاه نشریات، به صورت دوره ای به منظور شناخت نقاط قوت و ضعف و ارتقا جایگاه علمی کشور ضروری به نظر می‌رسد.

وی یادآور شد: کمیت و کیفیت نشریات علمی در سطح وب، نشانگر رشد دانش در سطح ملی و بین المللی و به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه جوامع در نظر گرفته می‌شود. در این راستا طی نامه 11 دیماه 98 این مهم به مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم فناوری (RICeST) ابلاغ و مسئولیت ارزیابی نشریات در سال 1398 به مرکز منطقه‌ای واگذار شد.

رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) ادامه داد: طی این فرآیند تعداد 1132 عنوان نشریه به لحاظ کمی توسط کارشناسان تیم مرکز منطقه‌ای ارزیابی و به لحاظ کیفی توسط بیش از 3300 داور متخصص موضوعی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت.

وی گفت: بررسی‌ها بر اساس 7 شاخص تعیین شده مطابق با آئین نامه کمیسیون شامل انتشار منظم و رعایت ضوابط آئین نامه نشریات، دارا بودن سامانه استاندارد، زیرساخت‌ها و اطلاعات شناسنامه‌ای نشریه، رعایت آئین نگارش، ساختار و کیفیت مقالات، فرآیند پذیرش مقالات و داوری تخصصی، وضعیت نشریه در نمایه‌های استنادی، تخصصی و اجتماعی و بکارگیری مقررات و امکانات سخت افزاری و نرم افزاری برای رعایت اخلاق نشر و جلوگیری از بروز تخلفات علمی انجام شد.

دهقانی گفت: 7 شاخص مذکور جمعاً 52 معیار را دربرداشتند. در فرآیند ارزیابی با مراجعه و بررسی وبگاه نشریات میزان تبعیت نشریات از هر یک از معیارها تعیین و امتیاز دهی شدند. با توجه به اینکه در آئین نامه نشریات علمی مسئولیت سیاستگذاری و نظارت بر ارزیابی نشریات بر عهده کمیسیون نشریات علمی است و مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری بعنوان مجری ارزیابی بوده است؛ از این رو کمیسیون نشریات، نتایج نهایی را تأیید و اعلام کرد.

وی یادآور شد: طبق آئین نامه و بر اساس امتیازات کسب شده توسط هر نشریه از مجموع شاخص‌ها، رتبه بندی نشریات بدین شرح بود: نشریات نمایه شده در پایگاه‌ های جی. سی.آر (Q1-Q4)، وب او ساینس و اسکوپوس (Q1-Q4): نشریات بین المللی؛ نشریات با کسب 801 تا 1000 امتیاز: برجسته (الف)؛ نشریات با کسب 601 تا 800 امتیاز: خوب (ب)؛ نشریات با کسب 401 تا 600 امتیاز متوسط (ج)؛نشریات با کسب 400 امتیاز و پایین‌تر ضعیف (د).

رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: بر این اساس، نتیجه ارزیابی نشان داد از 1132 عنوان نشریه مورد بررسی تعداد 72 نشریه عنوان «بین المللی»، تعداد 102 عنوان رتبه «الف»، 803 عنوان رتبه «ب»، 134 عنوان رتبه «ج» و 21 عنوان رتبه «دال» را کسب کردند.

حوزه موضوعی	علوم انسانی	فنی و مهندسی	کشاورزی و منابع طبیعی	دامپزشکی	علوم پایه	هنر و معماری	جمع
رتبه
بین المللی	9	23	9	3	28	0	72
الف	42	31	8	2	15	4	102
ب	502	90	117	5	59	30	803
ج	77	21	19	1	13	3	134
د	11	4	-	1	4	1	21
جمع	641	169	153	12	119	38	1132

این وبینار به منظور رویکردها و برنامه‌های ارزیابی و رتبه بندی نشریات علمی ویژه سردبیران و مدیران مسئول نشریات علمی با ثبت نام حدود 980 نفر متقاضی برگزار شده است.

محورهای موضوعی وبینار شامل سیاست‌های کلی و برنامه‌های وزارت علوم برای ارتقای کمی و کیفی نشریات علمی، ارائه گزارش و تحلیل وضعیت ارزیابی و رتبه بندی سال 1398 نشریات علمی، شاخص‌های ارزیابی و شیوه نامه اجرایی رتبه بندی نشریات علمی، برنامه و اقدامات ارزیابی و رتبه بندی سال 1399 نشریات علمی، جایگاه ارزیابی و رتبه بندی نشریات علمی در نظام‌های ارزیابی آموزش عالی شامل ارتقا، ترفیع، تشویق مقالات و تحصیلات تکمیلی، پشتیبانی و حمایت‌های وزارت عتف از نشریات برتر بر اساس رتبه بندی نشریات علمی است.

منبع: مهر