به گزارش یورونیوز، یک سال پیش در همین روزها فنلاند با معرفی «سانا مارین» 34 ساله در مقام نخست وزیر به‌عنوان جوان‌ترین رهبر جهان در صدر اخبار رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفت.
اما جوان بودن تنها ویژگی خانم مارین نبود؛ او باید دولتی ائتلافی از 5 حزب را اداره می‌کرد که با وجود گرایش‌های سیاسی متفاوت یک ویژگی مشترک داشتند: رهبران زن.
لی اندرسون 32 ساله (ائتلاف چپ)، ماریا اوهیسالو 34 (جبهه سبز)، آنا-مایا هنریکسون 55 ساله (حزب مردمی سوئدی فنلاند) و کاتری کولمونی 32 ساله (حزب میانه‌رو) همراه با سانا مارین سوسیال دموکرات وارد دولت فنلاند شدند.
یک سال پس از این تجربه کمابیش یگانه، آیا «دولت زنانه» فنلاند در جهان مردسالار سیاست موفق عمل کرده است؟
فنلاندی‌ها دوست دارند نظر دیگران را درباره خود بدانند
اگرچه شمار زنان در هیات دولت فنلاند نسبت به بسیاری دیگر از کشورهای جهان همچنان زیاد نیست، اما سانا مارین چهارمین نخست وزیر زن این کشور شمال اروپا است.
یوهانا کانتولا، استاد مطالعات جنسیتی دانشگاه تامپره فنلاند می‌گوید: «ما سنت رهبران زن را در تاریخمان داریم و بنابراین دولت کنونی برای ما مساله‌ای عجیب و غریب نیست.» به اعتقاد خانم کانتولا، فنلاندی‌ها وقتی که واکنش‌های جهانی به این ماجرا را دیدند، متوجه شدند که بخشی از یک «پدیده» به شمار می‌روند: «ما یک کشور بسیار کوچک هستیم و به همین دلیل آنچه دیگران درباره ما می‌گویند بسیار برایمان جذاب است. برابری بخشی از هویت کشور ما را می‌سازد و به این ترتیب، مردم با دقت بسیاری کار این دولت را نظارت می‌کردند.»
نخست‌وزیر جوان فنلاند: خودم را الگوی دیگران نمی‌دانم
سانا مارین از یک خانواده کارگری میآید. او 27 سالگی به‌عنوان عضو شورای شهر تامپره برگزیده شد. سه سال بعد برای نخستین بار با رای شهروندان به پارلمان فنلاند راه یافت.
فنلاند در سال 2019 و در پی اعتصاب کارگران خدمات پست با یک بحران سیاسی روبه‌رو شد: آنتی رینه، نخست وزیر و رهبر پیشین حزب سوسیال دموکرات از سمت خود کناره گرفت و جای خود را به صدر جدید حزب، سانا مارین داد.
نخست وزیر جدید، همصدا با دولت پیشین برنامه‌های اصلاحی برای برابری جنسی و مبارزه با تغییرات اقلیمی را در دستور کار قرار داد. با این حال شیوع جهانی ویروس کرونا برنامه‌های دولت ائتلافی با 5 وزیر زن را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرد.
کیمو الو، پژوهشگر مطالعات اروپایی دانشگاه تورکو می‌گوید: «سال اول، سال کرونا بود. بیشتر سیاست‌‌گذاری‌ها و برنامه‌ها معطوف به مقابله با ویروس بود. به این ترتیب، بسیاری از سیاست‌های پیش‌بینی شده عملا فرصتی برای اجرا پیدا نکرد.»
پاسخ سریع و موثر به بحران کرونا
تجربه موفق دولت فنلاند در رویارویی با کووید-19، در بسیاری از نقاط جهان تحسن شده است. فنلاند، دقیقا برخلاف کشور خبرساز همسایه، سوئد، تمام مدارس و شرکت‌ها را در آغاز همه‌گیری کرونا تعطیل و کشور را از 16 مارس قرنطینه کرد. این زمانی بود که شمار بیماران کرونایی شناسایی شده در فنلاند به 300 نفر هم نمی‌رسید.
بسیاری از کارشناسان معتقدند که فنلاند با اتخاذ موازین سخت‌گیرانه زودهنگام، یکی از موفق‌ترین تجربه‌ها در رویارویی با موج اول کرونا بوده است.
یوهانا کانتولا می‌گوید: «آنچه باعث این واکنش مناسب شد و به نحوی به پای سانا مارین نوشته می‌شود، همین توانایی برقراری ارتباط شفاف با شهروندان بود. دولت فنلاند برای مدیریت بحران، در همان روزهای اول شیوع ویروس از کارشناسان خارجی کمک خواست.»
فنلاند همردیف دیگر کشورهایی که رهبران زن دارند، یکی از مدل‌های موفق کنترل بیماری کووید-19 به شمار می‌رود.
یک پژوهش دانشگاه ریدینگ لیورپول نشان می‌دهد که تفاوت معنادار و سازمان‌یافته ای میان شمار مبتلایان به کووید-19 و موارد مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در کشورهایی که زنان رهبر آن‌ها را اداره می‌کنند وجود دارد: این دست کشورها عملکرد موفق‌تری نسبت به دیگران داشته اند.
نتایج این پژوهش آکادمیک نشان می‌دهد که «رهبران زن واکنش سریع‌تر و قاطعانه‌تری نسبت به موارد بالقوه‌ای که می‌توانسته به مرگ‌ومیر منجر شود، داشته اند.» بخش دیگری از همین پژوهش بر تحلیل داده‌های شکل برقراری ارتباط رهبران زن با شهروندان و بررسی مقایسه‌ای پذیرش ریسک جان انسان‌ها و اقتصاد متمرکز شده است.
موفقیت رهبران زن در رویارویی با بحران کرونا
با وجود کارنامه مثبت دولت سانا مارین در مهار موج اول شیوع ویروس کرونا، فنلاند در حال حاضر درگیر موج دوم است. «دولت زنان» با انتقادهای پرشماری درباره رویارویی با بحران سلامت مواجه است و این کشور کوچک اسکاندیناوی، روزانه صدها مورد جدید ابتلا به کووید-19 را شناسایی می‌کند. با این همه و تا زمان تنظیم این گزارش، شمار مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری، هنوز به پیک موج اول نرسیده است.
قوه قضائیه (دادگستری) فنلاند هفته گذشته اعلام کرد که پاسخ، سازماندهی و هماهنگی وزارت‌خانه‌ها در پاسخ به بحران سلامت درخور نبوده است.
موج دوم شیوع کرونا محبوبیت دولت سانا مارین را محک می‌زند
توماس پویستی، وزیر دادگستری فنلاند هفته پیش با انتشار گزارشی اعلام کرد «هماهنگی و همکاری میان وزارت‌خانه‌ها در ابتدای ماجرا کافی و تقسیم مسئولیت میان وزارت‌خانه‌های تامین اجتماعی و بهداشت هم کاملا روشن نبوده است.»
این گزارش در حالی منتشر می‌شود که براساس نتایج آخرین نظرسنجی‌ها میزان محبوبیت دولت فنلاند در میان شهروندان به شدت سقوط کرده است. داده‌های پیمایش افکار عمومی تلویزیون دولتی فنلاند نشانگر پیشی گرفتن محبوبیت حزب راست‌گرای «فنلاندی‌ها» از حزب سوسیال دموکرات سانا مارین است.
کارشناسان می‌گویند بخشی از این «ریزش محبوبیت» طبیعی است و در واقع بخشی از بازگشت به شرایط عادی به‌شمار می‌رود. به بیان دیگر، محبوبیت بسیار بالای «دولت زنان» در ماه مارس سال 2020، امری غیرعادی بوده است.
کیمو الو، پژوهشگر مطالعات اروپایی دانشگاه تورکو می‌گوید: «از اواسط تابستان میزان رضایت در قبال احزاب حاضر در دولت سقوط کرد. این بار، روند سقوط محبوبیت احزاب دست راستی که در ماه مارس شاهدش بودیم، معکوس شد. پدیده‌ای که در سراسر اروپا شاهدش بودیم.»
با این حال، کاهش شدید محبوبیت دولت سانا مارین، صرفا تابع موج اروپایی رضایت یا عدم رضایت از حکمرانان نیست. آن هولی، استاد علوم سیاسی دانشگاه هلسینکی در این‌باره می‌گوید: «اپوزیسیون راست در فصل بهار برای حمایت از دولت در مبارزه با ویروس کرونا متحد شد. اما اختلاف میان جریان‌های چپ و راست برای برقراری توازن میان دغدغه‌های اقتصادی و چالش‌های اجتماعی و سلامت از تابستان شدت گرفت. تا جایی که اپوزیسیون حاضر در دولت هم به صف منتقدان پیوست.»
یک برنامه پیشرو برای برابری جنسیتی
بسیاری از کارشناسان معتقدند که دولت سانا مارین، باوجود تمام چالش‌ها، گام‌هایی را برایی اجرای برنامه‌های برابری جنسیتی برداشته است.
آن هولی می‌گوید: «دولت سانا مارین قانون حق حضانت مادران بر کودکان زیر هفت سال را اعاده کرد. این قانون در زمان حاکمیت دولت راست‌گرای پیشین و در سال 2016 پس از 20 سال اجرا، لغو شده بود.»
از سوی دیگر لایحه برابری مرخصی زایمان هم به مجلس تقدیم شده است. براساس این لایحه، پدرها به اندازه مادران مرخصی زایمان دریافت می‌کنند. این لایحه در صورت تصویب، حتی والدین غیربیولوژیک (طبیعی) را هم پوشش می‌دهد.
یوهانا کانتولا، استاد مطالعات جنسیتی دانشگاه تامپره فنلاند می‌گوید: «این برنامه مورد استقبال گسترده قرار گرفت. در نظام فعلی، مادران مدت طولانی در خانه و به‌تنهایی فشار زیادی را تحمل می‌کنند. به حضور بیشتر پدران برای نگهداری از بچه‌های کوچک نیاز بود»
این قانون در مقایسه با قوانین مشابه در کشورهای اروپایی بسیار سخاوتمندانه‌تر است؛ حق مرخصی زایمان (بچه‌داری) برای پدران در بسیاری از کشورهای اروپایی به چند روز محدود است.
خانم کانتولا با اشاره به استفاده وزرای زن دولت فنلاند از شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: «چهار نفر از پنج زن عضو کابینه کمتر از 36 سال دارند و از شبکه‌های اجتماعی برای برقراری بهتر ارتباط با شهروندان استفاده می‌کنند. سانا مارین عکس‌های خانوادگی‌اش، به‌ویژه عکس‌های شیردادن به نوزاد را در همین شبکه‌ها منتشر کرده است.»
استاد مطالعات جنسیتی دانشگاه تامپره می‌افزاید: «بسیاری از زنان سیاستمدار در فنلاند، از اینستاگرام برای انتشار اطلاعاتی درباره دوران بارداری، زایمان، نگهداری از نوزادان و خردسالان و همزمان فعالیت‌های سیاسی استفاده و به این ترتیب ماجرا را برای خودشان هم کنترل می‌کنند.»
با این‌همه، این ماجرا هم همیشه آنطور که انتظار داریم، درست پیش نمی‌رود: سال گذشته کاتری کولمونی در یک پست اینستاگرامی از شهروندان خواست تا نظرشان درباره بازگشت فرزندان داعش به کشور را بگویند. او چندی بعد و در برابر انتقادهای گسترده سازمان‌های دفاع از حقوق بشر مجبور شد تا از این کار «غیرمنصفانه» عذرخواهی کند.
پیشرفت‌های ناچیز در زمینه‌های مختلف
بسیاری از کارشناسان می‌گویند قضاوت درباره کار دولتی که در بسیاری زمینه‌ها پیشرفتی نداشته، کار آسانی نیست.
یوهانا کانتولا می‌گوید: «هنوز به نتایج پایانی دسترسی نداریم. هنوز نمی‌توانیم بگوییم در آینده چه اتفاقی می‌افتد، جایی که رقابت‌های سیاسی واقعا آغاز می‌شود و می‌توانیم آنچه واقعا انجام شده را ارزیابی کنیم.»
کمیسیون مبارزه با نژادپرستی و نابردباری شورای اروپا، ماه سپتامبر از فنلاند خواست تا با گفتمان‌های نژادپرستانه و نفرت‌آمیز، که بیش از پیش در این کشور به چشم میآید، مبارزه کند. همین نهاد در همین زمان فنلاند را به «هماهنگی بیشتر برای برنامه‌های ادغام مهاجران» دعوت کرد.
انتخابات بعدی فنلاند، اگر پارلمان زودتر منحل نشود، در آوریل سال 2023 برگزار می‌شود. دولت سانا مارین 2 سال و 3 ماه برای اجرای برنامه‌هایش فرصت دارد. با این حال «دولت زنان» فنلاند باید در بحران اقتصادی پساکرونایی کارهایش را به پیش برد.
منبع: جماران