بیش از 31میلیون نفر از مردم جهان به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند. از این تعداد بیش از 960هزار نفر جان خود را از دست داده و البته بیش از 22میلیون و 600 هزار نفر هم سلامتی خود را بازیافته‌اند. هنوز نه خبری از دارویی برای درمان این ویروس کشنده شده و نه معلوم است این ادعاها و اظهارات پیرامون واکسن کرونا چقدر صحت دارد و بالاخره چه زمانی همه مردم دنیا دربرابر این ویروس مصون خواهند شد. طبق آخرین آمار نزدیک به 420هزار نفر از مبتلایان به کرونا در جهان، ایرانی‌هایند. آماری که به دلایل مختلف و برخلاف بسیاری از کشورها خیلی روند قابل‌تحلیل و پیش‌بینی ندارد و با دخالت کوچک‌ترین متغیری به کلی تغییر می‌کند و روند صعودی یا نزولی در پیش می‌گیرد. سوای ابتلا به کرونا، وضعیت مرگ‌ومیر مبتلایان به کرونا در ایران نیز خیلی اوضاع بسامانی ندارد و تعداد افراد فوت شده به نسبت جمعیت درگیر بیماری آمار بالا و قابل‌تامل و توجهی است. در چنین شرایط نابسامان و بغرنجی اما آنچه موردانتظار مردم است، هرچه سریع‌تر به کنترل درآمدن بیماری و شیوع این ویروس به‌علاوه کاهش تعداد موارد ابتلا و مرگ‌ومیر است. مسیری که بسیاری از کشورهای دنیا با گذر از یک دوره سخت و سنگین مواجهه تا حدی به آن دست پیدا کردند، الا ایران! خیلی قصد بیان مکررات را نداریم، ولی در خاطرم هست بارها در همین روزنامه و در سایر رسانه‌ها راهکارهایی از زبان متخصصان و کارشناسان این حوزه برای مهار کرونا در کشور یا حداقل کاهش موارد ابتلا و مرگ‌ومیر ارائه و منتشر شد ولی هرگز آنطور که باید به این راهکارها توجهی نشد و سرآخر همان شد که بالاتر گفتیم؛ نمودار پیچیده، عجیب و غیرقابل‌تحلیل ایران در موارد ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از ویروس کرونا! یکی از علل این نابسامانی در حکمرانی و مدیریت بیماری کرونا در کشور، چالش‌هایی است که بین مسئولان و تصمیم‌گیران و سیاستگذاران این حوزه وجود دارد. الزام به دورکاری کامل، خصوصا در مشاغل و سازمان‌هایی که نیازی به حضور کارمندان در آنها نیست، برداشته شدن طرح ترافیک و کاهش بار جمعیتی از مترو و اتوبوس (به‌خاطر عدم‌توانایی پاسخگویی شبکه حمل‌ونقل عمومی)، ایجاد ممنوعیت و محدودیت در مسافرت‌های بین‌شهری، عدم برگزاری مراسم و تجمعات و اتفاقاتی از این دست همه مطالباتی بود که پیرامون کاهش و کنترل شیوع کرونا در کشور خصوصا در کلانشهرهایی نظیر تهران وجود داشت، ولی با اندک گشایشی در این مسیر و کاهش شکننده آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا بلافاصله با بازگشایی‌های عجولانه و عادی جلوه‌دادن شرایط و برداشته شدن اندک محدودیت‌ها همه‌چیز به روال بحرانی خودش بازگشت و وضعیت طوری شد که ایران جزء معدود کشورهای دنیا باشد که به اذعان برخی کارشناسان چند پیک متعدد کرونایی را تجربه کند و به گفته برخی دیگر در کنترل همان پیک اولیه هم بماند و توان مدیریت آن را نداشته باشد. به هرشکل در تحلیل چرایی به وجود آمدن وضعیت فعلی و افزایش دوباره آمارها، سخن بسیار گفته شده است، حتی برای مدیریت این اوضاع هم خیلی‌ها گفته‌اند و نوشته‌اند، منتها در مسیر سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌ها اتفاقاتی در جریان است که خیلی نشان از عزم کافی برای مدیریت فضای موجود ندارد و حتی نگرانی‌هایی را هم ایجاد می‌کند. 

  لغو دورکاری در شرایط پیک کرونا در تهران!


همان‌طور که گفتیم یکی از ساده‌ترین و سهل‌الوصول‌ترین افعال در جهت کنترل وضع موجود و کاهش تعداد ابتلا‌ها و مرگ‌ومیرهای ناشی از کرونا، حفظ شرایط دورکاری و طولانی‌تر کردن این مساله است؛ موضوعی که بارها در رابطه با آن هم درخواست‌هایی از سوی صاحبنظران شده است و هم رسانه‌ها حسابی به طرح آن پرداخته‌اند، با وجود این و علی‌رغم اجرای کج‌دار و مریز این مساله و عدم‌رعایت آن از سوی بسیاری از سازمان‌ها و نهادها، اخیرا تصمیمی مبنی‌بر لغو دورکاری توسط استانداری تهران گرفته شد. 23 شهریور ماه، انوشیروان محسنی‌بندپی، استاندار تهران علی‌رغم تایید این نکته که هنوز پیک بیماری را داریم و روند بستری روزانه در این استان در حال افزایش است، خاطرنشان کرد: «دورکاری یک‌سوم کارمندان استان تهران لغو شد و تنها بیماران زمینه‌ای می‌توانند از دورکاری استفاده کنند. دستگاه‌های دولتی براساس تصمیم ستاد ملی مبارزه با کرونا با دوسوم ظرفیت کار می‌کردند که این وضعیت لغو شده است. دورکاری برای افرادی که دارای بیماری زمینه‌ای هستند، همچنان به قوت خود باقی است.» خب آن‌طور که مشخص است، ستاد ملی کرونا علی‌رغم علم نسبت به وضعیت شکننده و بحرانی پایتخت، تصمیم بر لغو دورکاری همان یک‌سوم کارکنان گرفته است. زیاده حرفی نیست و با مرور همین اتفاق می‌توان به سطح تسلط و مدل سیاستگذاری دولت و مسئولان دولتی در رابطه با کرونا در تهران پی برد. با این وجود بد نیست برخی اظهارات و هشدارهای مسئولان ستاد ملی کرونا و ستاد مقابله با کرونا در تهران را در رابطه با وضعیت پایتخت با هم مرور کنیم. 

  دورکاری کارکنان می‌تواند از افزایش شیوع کرونا پیشگیری کند


24 شهریورماه، علیرضا زالی فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا در تهران از افزایش آمار مبتلایان به کرونا طی روزهای اخیر در تهران خبر داد و گفت: «آمار مبتلایان به کووید-19 با شیبی ملایم رو به افزایش است. در استان تهران ورود موج سوم کرونا بسیار زودتر از سایر استان‌ها شکل خواهد گرفت و در هفته‌های پیش‌رو با افزایش آمار بیماران کرونایی، تهران شرایط جدیدی را تجربه می‌کند. دورکاری کارکنان ادارات علاوه‌بر کاهش حضور کارمندان، از تولید سفرهای درون‌شهری و افزایش بار ترافیک می‌کاهد. بنابراین کماکان پیشنهاد ستاد عملیات مقابله با کرونا، استمرار محدودیت در ترددهاست. کاهش حضور و فعالیت کارکنان در ادارات پیشنهاد فنی و کارشناسی ستاد فرماندهی عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلانشهر تهران است.»

  خیز مجدد کرونا در تهران


25 شهریورماه، علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزیر بهداشت در رابطه با وضعیت کرونا در تهران گفت: «در حال حاضر و بعد از تعطیلات اخیر، عده قلیلی از مردم رعایت نکردند و مسافرت‌ها آغاز شد. این درحالی است که ثابت شده مسافرت رفتن باعث خیز مجدد بیماری می‌شود و این اتفاق متاسفانه دارد می‌افتد؛ به‌طوری که هفته پیش نسبت به هفته قبل از آن، شروع خیز مجدد بیماری را شاهد هستیم و به‌عنوان مثال در تهران در مقایسه دو هفته اخیر با یکدیگر، میزان بیماران از روزانه 900 بیمار به 1800 بیمار افزایش یافت؛ یعنی طی یک هفته میزان بیماران و بستری‌ها دوبرابر شد. در برخی استان‌های دیگر هم شاهد خیز بیماری هستیم.»

  تهران چهارراه تبادل کرونا در کشور


25 شهریورماه، ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت در رابطه با وضعیت شیوع ویروس کووید-19 در تهران خاطرنشان کرد: «هم‌اکنون بیشترین نگرانی ما از باب شیوع ویروس کرونا در استان تهران است که به دلیل پایتخت بودن و افزایش بالای ترددها از سایر استان‌های کشور، به‌عنوان چهارراه تبادل بیماری کرونا در کشور تبدیل شده است، ضمن آنکه در روزهای اخیر شاهد افزایش مبتلایان به کووید-19 در استان‌های آذربایجان‌شرقی و قم نیز بوده‌ایم. خیلی رک و شفاف می‌توان گفت هم‌اکنون هیچ استان کشور ایمن نبوده و رفتارهایمان باید در تمام استان‌ها، رفتارهای ایمن‌گونه باشد. نارنجی و زرد نداریم، کل کشور در وضعیت قرمز قرار دارد.»

  لزوم کاهش حضور کارکنان برای کنترل کرونا


26 شهریورماه، علیرضا زالی فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا در تهران بار دیگر در واکنش به وضعیت موجود و اقدامات صورت گرفته و سهل‌انگاری‌هایی که برای مقابله با شیوع کرونا وجود دارد، خاطرنشان کرد: «فصل مشترک رفع مسائل پیش‌روی تهران تامین منابع و کاهش بروکراسی‌های اداری است. کاهش حضور کارکنان یکی از موثرترین اقدامات برای کنترل ترددها و کاهش ترافیک در کالبد شهر است و می‌خواهم تا از تاخیر در اجرای مصوبات مثل اعمال محدودیت‌ها و کنترل ترددهای درون‌شهری و برون‌شهری پرهیز شود. به‌نظر می‌رسد تابلوی اسفندماه دوباره در حال شکل‌گیری است و این در شرایطی است که همزمانی کرونا با آنفلوآنزا و بیماری‌های شایع فصل سرما، به افزایش بار مراجعان دامن می‌زند.» 

  آغاز موج سوم کرونا در تهران


26 شهریورماه، علیرضا زالی فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا در تهران در سخنرانی دیگری با اشاره به افزایش آمار مبتلایان به کرونا در تهران گفت: «در سه هفته اخیر برای اولین‌بار تعداد موارد جدید بستری از مرز 700 نفر گذشته است، تحلیل آمار و وضعیت بیماری کرونا در تهران حاکی از این است که موج سوم در تهران شکل گرفته است. با توجه به اینکه تهران یکی از اپی‌سنترهای مهم اپیدمیولوژیک این بیماری در کشور است نیازمندیم مداخلات جدی‌تری در سطح شهر و استان تهران اعمال شود تا این رشد فزاینده بیماری کنترل شود. کاهش دلایل سفرهای درو‌ن‌‌شهری، بازگشایی مدارس، بازگشایی برخی مشاغل آموزشی و تعلیق حضور یک‌سوم کارکنان ازجمله دلایل افزایش حجم سفرهای درون‌شهری در پایتخت است که باید مورد توجه قرار گیرد.»

  افزایش مرگ‌ومیر به 600 نفر در آبان ماه


29 شهریورماه، پیام طبرسی رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری با اشاره به افزایش تقاضای بستری در بخش اورژانس این بیمارستان، عنوان کرد: «متاسفانه آمار مراجعه به اورژانس از حدود 68 نفر در چند روز گذشته، به حدود 200 نفر در روز رسیده، به‌گونه‌ای که مردم برای بستری در اورژانس صف کشیده‌اند و فشار کاری شدیدی طی چند روز اخیر شروع شده است. شیوع موج سوم از اواخر هفته گذشته آغاز شده و اگر به همین منوال پیش برویم، طبق تخمین دکتر حریرچی در نموداری که نشان دادند، در آبان ماه مرگ‌ومیر ناشی از کرونا به 600 نفر در روز می‌رسد. اگر برنامه‌‌ریزی درستی نداشته باشیم و این تخمین واقعی شود، واقعا یک فاجعه در کشور رخ می‌دهد.»

  احتمال تشدید کرونا در فصل سرما


30 شهریورماه، علی ماهر معاون برنامه‌ریزی ستاد مقابله با کرونای کلانشهر تهران با اشاره به بروز موج سوم کرونا در کشور، گفت: «یکی از احتمالاتی که برای پاییز مطرح می‌شود، این است که با توجه به گذشته بیماری آنفلوآنزا و احتمال همزمانی این بیماری با کرونا، ممکن است وضعیت بیماری کووید-19 تشدید شود. بر همین اساس ما این خطر را احساس می‌کنیم که همزمانی این دو بیماری ممکن است منجر به افزایش حجم بیماری کووید-19 شود؛ گرچه این یک احتمال است و ممکن است این اتفاق رخ ندهد. به هر حال با توجه به سرد شدن هوا و ضعیف‌تر شدن ایمنی بدن در ماه‌های سرد سال، این نگرانی را داریم که کرونا شدت یابد و براساس همین نگرانی برنامه‌ریزی‌هایی انجام و تمهیداتی اندیشیده می‌شود.» 

  رشد 10درصدی مبتلایان به کرونا در تهران


30 شهریورماه، نادر توکلی معاون درمان ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران با اشاره به روند افزایشی مبتلایان کرونا در کشور، گفت: «طی چند روز گذشته در کلانشهر تهران 10 درصد افزایش موارد بستری کرونا در بیمارستان‌ها را شاهد بودیم که به نظر می‌رسد این سیر فزاینده نسبت‌ به هفته‌های اخیر، نگران‌کننده است. براساس اعلام قبلی از سوی وزارت بهداشت، عملا همه‌ نقاط کشور در وضعیت قرمز قرار دارد. درباره تمهیدات اندیشیده شده در شهر تهران برای فصل پاییز و همزمانی بیماری کرونا و آنفلوآنزای فصلی هم تمرکز ما بیشتر بر افزایش تخت‌های بیمارستانی و همچنین افزایش مجوز تخت‌های ICU محقق شده است. در این بین با توجه به خستگی و فرسودگی کادر درمان، جذب متخصصان و نیروی جدید در بیمارستان‌ها نیز امری ضروری است.»

  یک بام و دوهوای مسئولان

با توجه به این نوع حکمرانی در مدیریت کرونا و با توجه به سیاست‌های اتخاذ شده، می‌توان وضعیت موجود را در چند فضا تحلیل کرد. یکی اینکه همان‌طور که قبلا گفتیم دولت امید به ایمنی گله‌ای بسته است و با این نوع مواجهه با شیوع کرونا قصد دارد تعداد زیادی از مردم به این ویروس مبتلا شوند تا نوعی ایمنی جمعی ایجاد شود. اما پیش‌تر هم گفتیم اساسا به دلیل ماهیت این ویروس و امکان ابتلای دوباره افراد مبتلاشده و ناتوانی پوشش سیستم درمانی کشور این سناریو عملا شکست‌خورده است. نکته دوم اما تحلیلی است که می‌توان از فضای شکرآب میان دولت و ستاد مقابله با کرونا و متخصصان وزارت بهداشت و ستاد مقابله با کرونای تهران داشت. نظرات متناقض و گاهی متفاوت دولت و مسئولان ستاد کرونای تهران این شک را در ذهن ایجاد می‌کند که احتمالا هیچ اتفاق‌نظری بین سیاستگذاران وجود ندارد و دود این اتفاق هم به چشم مردم می‌رود و اما سومین مساله‌ای که باید به آن اشاره کرد، ناتوانی دولت در پوشش نیازهای جمعی و اقناع افکار عمومی و توسل به دوگانه اقتصاد و معیشت با سلامت و کنترل بیماری است. دوگانه‌ای که بازهم با نگاهی به وضعیت اقتصادی موجود به خوبی می‌توان به شکست آن اذعان کرد. با این اوصاف باید منتظر ماند و دید دولت و ستاد ملی کرونا چه تصمیمی برای آینده مهار این بیماری در کشور خواهند گرفت و چگونه از آزمون فصل پاییز و زمستان عبور خواهند کرد.