راجر مک شان در اکونومیست نوشت: اسرائیل 31 سال انتظار کشید تا با مصر به عنوان اولین کشور عربی صلح کند. 15 سال دیگر هم گذشت تا اردن به دومین کشور عربی تبدیل شود و بیش از یک ربع قرن پس از آن، یعنی در سال 2020، امارات متحده عربی تبدیل به سومین کشوری شد که با اسرائیل رابطه رسمی برقرار می‌کند. با این حال اکنون همه چیز سریعتر پیش می‌رود. بحرین و سودان به سرعت جا پای امارات متحده عربی گذاشتند و خیلی سریع توسط دیگر حاکمان عرب که گویا آرمان فلسطین برای آن‌ها کهنه شده، مورد تشویق قرار گرفتند. با این اوصاف پیش‌بینی می‌شود کشور‌های بیشتری از جمله عربستان سعودی، اسرائیل را در سال آینده به رسمیت بشناسند.

در ادامه این مطلب آمده است: اگر نگوییم مهمترین، اما بلاشک کاهش خصومت اعراب و اسرائیل یکی از راه‌های اصلی تغییر خاورمیانه است. در شرایطی که قدرت‌های جدید جای قدرت‌های قدیمی را می‌گیرند و بازیگران منطقه‌ای نفوذ بیشتری پیدا می‌کنند، تنش‌های تازه‌ای هم به وجود می‌آید. به نظر می‌رسد این تغییرات در سال 2021 شتاب خواهند گرفت.

ایران همچنان محور اصلی است که کشور‌های منطقه را وادار به موضع گیری می‌کند. نگرانی در مورد سخنان تهدیدآمیز سران این کشور، ماجراجویی خارجی(!) و فعالیت هسته‌ای تهران به نزدیکی اعراب و اسرائیل کمک شایانی کرد. درگیری بین آن‌ها و ایران به طور گسترده‌ای منجر به تحولات دهه گذشته شده و به جنگ در عراق، سوریه و یمن دامن زده است. جو بایدن می‌خواهد تنش‌ها را کاهش دهد، اما ممکن است مبارز‌ه‌ای متفاوت که شامل گروه‌های نیابتی‌ها و قدرت‌های خارجی می‌شود، دوباره در منطقه رخ دهد.

امارات، مدتهاست که تحت الشعاع همسایه بزرگتر و متحد خود، عربستان سعودی قرار دارد. امارات معمولاً با تبلیغ مدل دبی به عنوان نماد حاکمیت خوب و پویایی اقتصادی قدرت خود را به رخ کشور‌های منطقه می‌کشد. علی‌رغم مشکلات موجود بین تهران و ابوظبی، این دو کشور دو شریک تجاری مهم به حساب می‌آیند و به همین خاطر هم امارات به دنبال کاهش تنش‌ها با ایران است، کاهش تنشی که البته خود موانع خاصی دارد. محمد بن زاید، حاکم واقعی امارات به شدت با اسلام سیاسی مخالف است و آن را یک تهدید قلمداد می‌کند. از آنجا که بهار عربی برای مدت کوتاهی یک دولت اسلامگرا را در مصر آن هم در میان بی تفاوتی واشنگتن به قدرت رساند، شاهزاده محمد نقش فعالتری در منطقه به عهده گرفت. وی از منابع مالی امارات برای شکست دادن گروه‌های اسلامگرا استفاده کرد. این شامل تأمین بودجه خیزش مردمی علیه دولت اسلامگرای مصر و حمایت از نظامیان این کشور بود.

این شاهزاده محمد را در برابر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور قدرتمند ترکیه، که اتفاقا قهرمان اسلام گرایان است، قرار می‌دهد. رقابت قابل پیش بینی آن‌ها بسیار تلخ خواهد بود. امارات متحده عربی، ترکیه را به همکاری با قطر برای ترویج اسلام سیاسی در سراسر منطقه متهم می‌کند. از سال 2017، قطر تحت محاصره ائتلافی عربی تحت رهبری امارات متحده عربی و عربستان قرار گرفته است. در این میان ترکیه به کمک قطر آمده است. در سال 2019 آنکارا ساخت پایگاه نظامی را در خاک قطر به پایان رساند، پایگاهی که می‌تواند 5000 نیروی ترک را میزبانی کند.

آقای اردوغان اسلحه و مزدوران را برای حمایت از دولت مورد حمایت سازمان ملل در لیبی فرستاده و با شبه نظامیان اسلامگرا کار می‌کند. بدین ترتیب این کشور توانست حمله خلیفه حفتر، یک جنگ سالار عصیانگر و ضد اسلام سرسخت را که توسط امارات، مصر و روسیه پشتیبانی می‌شود، عقب براند. این اختلافات به شرق مدیترانه هم کشیده شده، جایی که ترکیه بر اساس توافقی که با لیبی امضا کرده حفاری در آب‌های جزایر یونان را حق خود می‌داند. یونانی‌ها، اما اختلاف نظر جدی در این باره دارند. آتن در ماه اوت یک تمرین نظامی مشترک با اماراتی‌ها برگزار کرد.

بیشتر کشور‌های عربی هنوز ترکیه را به اندازه ایران تهدید نمی‌دانند، اما کشور‌هایی مانند عربستان سعودی و مصر بیش از پیش نگران اقدامات اردوغان هستند.

اردوغان مناطقی از شمال سوریه را اشغال کرده و به اعماق خاک عراق هم حمله کرده است، هدف این عملیات نیرو‌های کردی بوده که ترکیه آن‌ها را تروریست می‌داند. در غرب نیز اردوغان را یک نیروی متخاصم می‌دانند که باید مهار شود، حتی اگر کشورش همچنان عضو ناتو باشد.

با دور شدن ترکیه از غرب و چرخش آن به سمت ایران و روسیه، برخی معتقدند که این سه کشور ائتلافی ضد غربی را در منطقه شکل خواهند داد. شاید آن‌ها دارای منافع و شاید مهمتر از همه دشمنی مشترک باشند، اما در مورد برخی موارد نیز اختلاف نظر دارند، به ویژه اینکه چه کسی باید در لیبی و سوریه حکم براند؛ بنابراین ائتلاف تهران، آنکارا و مسکو، ائتلافی شکننده است.

با این اوصاف به نظر می‌رسد رقابت ترکیه و امارات ادامه خواهد داشت و سمی مضاعف هم برای منطقه خواهد بود. آنچه باید در نظر داشت این است که باید از تحولات اخیر درس گرفت و دانست که قرار نیست دشمنان برای همیشه با هم دشمن باشند.

 منبع: انتخاب