قانون جدید چک چند روزی است که نقل محافل صاحبان کسب‌وکارهای مختلف و تجار است. از زمان انتشار خبر الزام ثبت مشخصات دریافت‌کنندگان و صادرکنندگان چک در سامانه صیاد، سوالات و ابهاماتی در اذهان صاحبان دسته چک و مشتریان بانک‌ها شکل گرفته است. حال آنکه بر اساس آخرین اظهارنظرها قانون جدید چک مشمول چک‌هایی است که از تاریخ 20 دی صادر می‌شوند و در مرحله اول هم ثبت این چک‌ها در سامانه صیاد اختیاری است.
ابلاغ قانون جدید چک از سال 97 به بانک‌ها
محمد بیگی مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی ( بیست و دوم آذر) در گفت‌وگو با خبرنگار بانک و بیمه گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص اجرای قانون جدید چک اظهار کرد: این قانون از سال 97 به بانک‌ها و شبکه بانکی بانک مرکزی ابلاغ شد و البته بخش‌های زیادی از این قانون هم تا به الان اجرا شده است.
به گفته این مقام مسئول این بخش‌های اجرا شده متعلق به بانک مرکزی، قوه قضائیه و بانک‌ها بوده است.
او افزود: اما آن چیزی که مربوط به مردم می‌شود بحث ثبت اطلاعات در سامانه صیاد است که مطرح شده است. بر این اساس مردم موظف هستند که اطلاعات تمام چک‌های صادره را در سامانه صیاد ثبت کنند. البته این اطلاعات و ثبت این چک‌ها مربوط به چک‌های جدیدی است که در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد.
بیگی بیان کرد: بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای که روز پنج‌شنبه (20 آذر) برای بانک‌ها صادر کرد به همه بانک‌ها تکلیف کرد که چک‌های جدید را از بیستم دی ماه سال 99 در اختیار مشتریان قرار دهند. ویژگی چک‌های جدید این است که تاریخ اعتباری سه ساله دارند و بنابراین براین اساس مشتری‌ها می‌توانند چک‌های جدید را از چک‌های قدیمی تمیز دهند.
چک‌های قدیمی نیازی به ثبت در سامانه صیاد ندارند
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی تصریح کرد: این چک‌ها می‌توانند در سامانه صیاد ثبت شوند، اما چک‌های قدیمی که الان در اختیار مردم هستند نیازی به ثبت در سامانه ندارند و مردم می‌توانند این چک‌ها را تبادل کنند.
این مقام مسئول با بیان اینکه در مورد چک‌های جدید بانک مرکزی برنامه زمان‌بندی مشخصی را برای ثبت این چک‌ها در سامانه تدارک دیده است، گفت: مردم می‌توانند این چک‌ها را در این سیستم ثبت کنند تا از ویژگی‌های ثبت چک در این سامانه بهره‌مند شوند. اما بدون ثبت این چک‌ها در سامانه صیاد در ماه‌های پایانی سال برای جلوگیری از مشکلات کسب‌وکار بانک‌ها کماکان کارسازی این چک‌ها را انجام می‌دهند.
او افزود: از سال آینده از زمانی که بانک مرکزی تاریخی را اعلام کند، الزاما چک‌ها باید در سامانه ثبت شوند.
حذف امکان صدور چک در وجه حامل در قانون جدید چک
بیگی در ادامه در خصوص حذف امکان صدور چک در وجه حامل تصریح کرد: از زمانی که چک‌های جدید در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد، عملا دیگر امکان صدور چک در وجه حامل وجود ندارد. بنابراین وقتی چک صادر می‌شود چک باید به نام شخص دریافت‌کننده باشد و شماره ملی او را حتما باید صادرکننده چک بر روی چک قید کند. همچنین دریافت‌کننده چک هم اگر می‌خواهد چک را به فرد دیگری انتقال دهد باید در پشت چک نام دریافت‌کننده جدید و مشخصات او را ذکر کند؛ بنابراین عملا دیگر چک حامل نداریم.
حذف ظهرنویسی چک در صورت ثبت چک در سامانه صیاد
او ادامه داد: اما مردم با ثبت این اطلاعات در سامانه صیاد دیگر نیازی به ظهرنویسی چک ندارد. یعنی مشتری در چک‌های جدید دو انتخاب دارد یا اطلاعات را در ظهر چک درج می‌کند و چک‌ها تبادل می‌شوند و یا اینکه در سامانه صیاد این اطلاعات را ثبت می‌کند و دیگر نیازی به ظهرنویسی وجود ندارد.
این مقام مسئول همچنین در خصوص سقف اعتباری تصریح کرد: بانک مرکزی بنا دارد از سال آینده به همراه شبکه بانکی سقف اعتباری را اعمال کند.
بیگی در خصوص زمان صدور چک‌های جدید گفت: چک‌های جدید طی بخشنامه‌ای که بانک مرکزی به بانک‌ها اعلام کرده از دی ماه امسال صادر می‌شوند.
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در خصوص مشکلاتی که ممکن است مردم همزمان با اجرای این قانون جدید با آن مواجه شوند، بیان کرد: یکی از مشکلات مطرح شده در این حوزه بحث ثبت نقل و انتقالات در سامانه صیاد است که مردم بیشترین تعامل و ارتباط را با این موضوع دارند و نگرانی و دغدغه بانک مرکزی هم بیشتر در این حوزه بوده است. بی‌شک این موضوع نیاز به فرهنگ‌سازی، آموزش و ایجاد زیرساخت‌هایی دارد. در این رابطه اگر چه سامانه‌های نرم‌افزاری در کشور شکل گرفته‌اند، اما به هر حال مردم نیاز به آموزش دارند و نیاز به مدت زمانی است تا این فرهنگ در بین مردم ایجاد شود.
به گفته این مقام مسئول به همین دلیل بانک مرکزی به صورت موازی این موضوع را پیش می‌برد تا چالشی را در تبادلات تجاری کشور به وجود نیاید.
بیگی در خصوص فعالیت سامانه چکاوک همزمان با فعال شدن سامانه صیاد اظهار کرد: سامانه چکاوک همچنان نقش خود را خواهد داشت و تبادلات چک‌های بین بانکی و تسویه چک‌های بین بانکی کماکان توسط چکاوک انجام می‌شود. اگر چه اشراف اطلاعاتی سامانه صیاد در حوزه چک‌های بین بانکی و هم در حوزه چک‌های درون بانکی طبیعتا بسیار بیشتر خواهد شد.
تعیین تکلیف چک‌های ضمانت در سامانه صیاد چه می‌شود؟
این مقام مسئول در خصوص تعیین تکلیف چک‌های ضمانت با توجه به این تغییر رویه در قانون جدید بیان کرد: با توجه به مفاد قانون الان چک‌ها باید تاریخ‌دار باشند، یعنی یکی از مشکلاتی که در حال حاضر قانون جدید دارد بحث تاریخ دار بودن این چک‌هاست.
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی درباره ابهامات مطرح شده پیرامون قانون جدید چک گفت: تا آنجا که اطلاع دارم این موضوعات با مجلس مطرح شده و اشکالات وارد بر تاریخ دار بودن چک‌ها را که می‌تواند بر تبادلات تجاری کشور تاثیر گذار باشد، مجلس بر روی آن کار می‌کند.
او افزود: براین اساس ممکن است اصلاحیه‌هایی در نظر گرفته شود. بی‌شک در بحث تضامین برای دریافت تسهیلات ممکن است تاریخ دار بودن مشکلاتی را برای مردم پیش بیاورد اگر چه در قانون چک‌های موردی هم در نظر گرفته شده است، اما چک‌های موردی هم با توجه به اینکه به افرادی دارنده دسته چک تعلق نمی‌گیرند، محدودیت‌های دیگری را به دنبال دارد.
بیگی اظهار کرد: به نظر می‌رسد که این موضوع نیاز به اصلاحاتی در قانون دارد که همزمان با فرآیند اجرای این قانون انجام خواهد شد.
مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در پایان تصریح کرد: بانک مرکزی در تمام این دو سالی که مباحث اجرای قانون را پیگیری کرده بحث دغدغه مردم و مشتریان نظام بانکی یکی از چالش‌های اصلی آن بوده که در تمام ابعاد این پروژه تلاش کرده‌ایم موضوعات و نگرانی‌های آن‌ها را ببینیم و در نظر بگیریم. همواره تلاش کرده‌ایم تا کاری کنیم که کمترین مشکل برای این افراد ایجاد شود.
حالا تنها 20 روز تا آغاز صدور دست چک‌های جدید مطابق با اصلاحیه قانون چک باقی مانده است، باید دید تکلیف برخی از حفره‌های قانونی در این مسیر چه می‌شود و بانک مرکزی تا چه حد راه را برای صدور چک‌ها و مدیریت آن هموار می‌کند.